Quỹ Wikimedia, tổ chức phi lợi nhuận điều hành Wikipedia, đã thông báo về dự án thử nghiệm hai tuần có tên “Simple Article Summaries” vào ngày 2/6/2025. Tính năng này sử dụng mô hình AI mã nguồn mở Aya của Cohere để tạo ra các bản tóm tắt đơn giản hóa cho các bài viết phức tạp trên Wikipedia.
Theo kế hoạch ban đầu, những bản tóm tắt do AI tạo ra sẽ xuất hiện ở đầu bài viết trên phiên bản di động, với nhãn màu vàng “Chưa được xác minh”. Chỉ 10% người dùng di động sẽ thấy tính năng này theo cơ chế tự nguyện tham gia, và họ phải nhấp để mở rộng và đọc toàn bộ bản tóm tắt.
Tuy nhiên, phản ứng từ cộng đồng biên tập viên đã nhanh chóng và cực kỳ tiêu cực. Trên trang thảo luận của dự án, hàng trăm bình luận phản đối đã xuất hiện, từ những phản hồi ngắn gọn như “Ghê tởm” cho đến những lời phản đối dài dòng và có lý lẽ.
Một biên tập viên đã viết: “Chỉ vì Google đã triển khai tính năng tóm tắt AI không có nghĩa là chúng ta cần phải làm theo. Tôi thành khẩn cầu xin đừng thử nghiệm điều này. Việc này sẽ gây tổn hại ngay lập tức và không thể khắc phục được cho độc giả và danh tiếng của chúng ta như một nguồn tin đáng tin cậy và nghiêm túc.”
Biên tập viên này còn nhấn mạnh: “Wikipedia đã trở thành biểu tượng của sự nghiêm túc và đáng tin cậy, điều này thật tuyệt vời. Đừng để chúng ta xúc phạm trí thông minh của độc giả bằng cách tham gia vào làn sóng triển khai những bản tóm tắt AI hào nhoáng.”
Mối lo ngại chính của cộng đồng biên tập viên tập trung vào khả năng AI tạo ra thông tin sai lệch do hiện tượng “ảo giác AI” – khi AI tạo ra nội dung không chính xác nhưng trông có vẻ đáng tin cậy. Nhiều tổ chức truyền thông như Bloomberg đã phải đưa ra những lời điều chỉnh và thậm chí thu hẹp quy mô thử nghiệm tương tự của họ.
Trước làn sóng phản đối mạnh mẽ, Quỹ Wikimedia đã quyết định tạm dừng thử nghiệm chỉ một ngày sau khi công bố. Một phát ngôn viên của tổ chức thừa nhận tầm quan trọng của phản hồi cộng đồng, nói rằng: “Thông thường chúng tôi nhận được nhiều phản hồi khác nhau từ các tình nguyện viên, và chúng tôi kết hợp nó vào các quyết định của mình, đôi khi thay đổi hướng đi.”
Mặc dù đã tạm dừng thử nghiệm này, Quỹ Wikimedia vẫn bày tỏ sự quan tâm đến việc sử dụng AI để tạo tóm tắt trong tương lai, đặc biệt cho mục đích mở rộng khả năng tiếp cận. Tuy nhiên, họ cam kết sẽ có sự tham gia nhiều hơn từ cộng đồng biên tập viên trong những lần thử nghiệm tiếp theo.
Sự kiện này phản ánh những thách thức mà các nền tảng công nghệ đang gặp phải khi cố gắng tích hợp AI vào các dịch vụ hiện có, đặc biệt là những nền tảng được xây dựng dựa trên sự tin cậy và độ chính xác như Wikipedia.