Từ một ý tưởng táo bạo năm 1995 đến ngôn ngữ lập trình doanh nghiệp hàng đầu thế giới, Java đã chứng minh sức sống mãnh liệt qua ba thập kỷ phát triển. Dù đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các ngôn ngữ hiện đại. Sau 30 năm, Java vẫn giữ vững vị thế và không có dấu hiệu chậm lại.
Ngày 23 tháng 5 vừa qua đánh dấu cột mốc 30 năm kể từ khi Sun Microsystems chính thức giới thiệu Java tại hội nghị Sun World ở San Francisco năm 1995. Oracle đã tổ chức một sự kiện livestream kéo dài 6 giờ với sự tham gia của những nhân vật huyền thoại như James Gosling – cha đẻ của Java, Brian Goetz, Mark Reinhold và nhiều chuyên gia khác.
Điều đáng chú ý là sau ba thập kỷ, Java không chỉ còn tồn tại mà còn đang thịnh vượng hơn bao giờ hết. Hơn 90% các công ty trong danh sách Fortune 500 hiện tại vẫn đang sử dụng Java, một con số ấn tượng cho thấy sự tin tưởng của doanh nghiệp vào ngôn ngữ này.
Vì sao Java vẫn “hot” trong kỷ nguyên AI?
Câu chuyện thành công của Java không phải ngẫu nhiên. Ban đầu được gọi là “Oak”, Java được thiết kế bởi James Gosling tại Sun Microsystems với mục tiêu ban đầu là cho các thiết bị số, nhưng nhanh chóng chuyển hướng sang World Wide Web – một nền tảng khá mới vào thời điểm đó.
Triết lý “Write Once, Run Anywhere” (viết một lần, chạy mọi nơi) vẫn là điểm mạnh then chốt của Java. Java Virtual Machine (JVM) trừu tượng hóa các chi tiết cụ thể của nền tảng, cho phép các nhà phát triển triển khai ứng dụng trên các hệ điều hành khác nhau mà không cần sửa đổi.
Trong bối cảnh công nghệ đang hướng mạnh về AI và cloud computing, Java đã nhanh chóng thích ứng. Kỹ sư Java lâu năm của Softjourn, Orest Guziy, cho biết: “Việc tích hợp Java với các công nghệ xu hướng như phát triển cloud-native, kiến trúc microservices và AI/Machine Learning đã nhận được sự thúc đẩy đáng kể và tiếp tục phát triển”.
Những con số “biết nói”
Sức hút của Java trong năm 2025 được thể hiện qua loạt số liệu ấn tượng. Năm 2025, Java được sử dụng bởi 30,55% các nhà phát triển toàn cầu. Theo thống kê mới nhất, Java chiếm 25% thị phần thế giới lập trình viên.
Java sẽ được sử dụng để xây dựng 41% tất cả các Microservices trong năm 2025, chứng tỏ vai trò quan trọng trong kiến trúc hiện đại. Oracle Database là cơ sở dữ liệu được sử dụng rộng rãi nhất với 17% ứng dụng Java, tiếp theo là PostgreSQL với 14%.
Thách thức và cơ hội
Tuy nhiên, Java cũng đối mặt với những thách thức không nhỏ. Sau khi Oracle mua lại Sun năm 2010, công ty này đã bắt đầu tính phí cấp phép cho những gì trước đây miễn phí. Nghiên cứu gần đây cho thấy chỉ một trong mười người dùng Java có ý định gắn bó với Oracle.
Các ngôn ngữ lập trình mới như Kotlin, Go và Rust đang trở nên phổ biến nhờ cú pháp khác biệt. Những ngôn ngữ này thường cung cấp mã ngắn gọn hơn và hiệu suất cao hơn.
Dù vậy, Java vẫn giữ được sự cân bằng hiếm có: tính tương thích ngược nhất quán kết hợp với sự phát triển liên tục. Nguyên tắc “write once, run anywhere” của Java Virtual Machine vẫn còn vang vọng, trong khi cú pháp đã phát triển qua các năm để trở nên súc tích hơn mà không hy sinh tính ổn định.
Java và tương lai
Oracle vừa phát hành Java 24 với hàng nghìn cải tiến nhằm giúp các nhà phát triển tối đa hóa năng suất và thúc đẩy đổi mới. Hội nghị JavaOne 2025 diễn ra từ 18-20 tháng 3 tại campus Oracle ở Redwood City, California, với chủ đề ba mặt: sự phát triển nền tảng hướng tới Java tốt hơn, nhanh hơn và nhỏ gọn hơn; nhìn lại 30 năm Java.
Patric Edwards, Founder & Principal Software Architect tại Cirrus Bridge, chia sẻ: “Java bước sang tuổi 30 vào năm 2025 là một cột mốc quan trọng, và đối với những người đã xây dựng sự nghiệp xung quanh nó, đây không chỉ là ngôn ngữ lập trình mà là minh chứng cho sự bền bỉ, tiến hóa và đổi mới”.
Theo báo cáo Java Developer Productivity Report 2025, 70% người được hỏi đang sử dụng môi trường phát triển từ xa, container hóa hoặc dựa trên cloud, cho thấy Java đang thích ứng tốt với xu hướng làm việc hiện đại.
Sau 30 năm, Java đã chứng minh được tính bền vững hiếm có trong thế giới công nghệ biến đổi nhanh chóng. Như Brian Fox, đồng sáng lập và CTO của Sonatype, nhận xét: “Java đã vượt qua các xu hướng, ngôn ngữ đối thủ và sự thay đổi paradigm. Từ applets và servlets đến microservices và kiến trúc cloud-native, Java đã phát triển trong khi vẫn giữ được sự quen thuộc”.
Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ cộng đồng phát triển toàn cầu, khả năng thích ứng với công nghệ mới và vị thế vững chắc trong doanh nghiệp, Java hoàn toàn có thể tiếp tục thống trị trong nhiều thập kỷ tới.